Book Release Function Album: A Link

Book Release Function Album

My Book titled, "Mission UPSC: Mari Safalata Nu Rahasya" Released at Ahmedabad National Book Fair, 2012 on 1st May, 2012 by Shri P K Laheri (I.A.S. Retd.,) (Former Chief Secretary, Govt. of Gujarat) and Book Introduction by Prof. Dr. Yogendra Vyas Sir.

એક અઠવાડિયાની રજાઓ

"તો ફિર અગલે વીક ચલતે હૈ ?" મેં પ્રશ્નાર્થ દ્રષ્ટિથી ધીમનને પૂછ્યું. હું "નહિ" સાંભળવા માટે મનોમન  તૈયાર હતો. અમારો જમ્મુ જવાનો કાર્યક્રમ બની રહેલો. 

"હાં હા, ઔર વહાઁ સે કાશ્મીર ભી જાયેંગે " રૂપાએ વધારે પડતા ઉત્સાહ અને મને મિથ્યા લાગે તેટલી આશાથી લગભગ બૂમ પાડી. તેને જાણે કે ધીમન એમ જ માની જવાનો.  મને લાગ્યું કે તેમને એક બે વાર કહીએ, પણ તેઓ ચોક્કસ જ નહિ આવી શકે. 

"રજૌરી બહુત હી સુંદર જગહ હૈ. વહાં હમારી એક સ્ટુડન્ટ મેહવિશ  રહેતી હૈ, ઉસકે પાપા કી સ્કુલ હૈ વહાં. વહ કેહ રહી થી કી રજૌરી જરૂર આના બહુત મજા આયેગા,"   ફેહમિદા તેની હંમેશાની રીતે, જાણે રજૌરીમાં પહોંચવાની ખુશી અનુભવતી હોય તેમ, હંસતા-હંસતા બોલી અથવા બોલતા બોલતા હંસી તે મને સમજાયું નહિ. તેની પાસે દરેક વાત માં ખુશ થવાનું કૈંક કારણ હોય છે !

અમે ચારેય ધીમનના ઘરે બેઠા હતા.  ફેહમિદા અને રૂપાના મનમાં તો કાશ્મીરની કળીઓ ખીલવા લાગેલી પણ મારી અપેક્ષા  મુજબ ધીમનનો ચહેરો શિયાળાની ઠંડીથી ઠુંઠવાયેલા કાશ્મીરના વ્રુક્ષ માફક થીઝાવા જેવો થઈ  ગયો. તેનો જવાબ હજુ મળ્યો ન હતો, પણ મારા માટે તેના ન બોલવાનો અર્થ સાફ હતો :  "નહિ હો પાયેગા... " 

મને કોઈને મનાવવામા કે સમજાવવામાં બહુ મજા આવતી નહિ, ખાસ કરીને જયારે મારે એકનુંએક કારણ  વારંવાર સાંભળવાનું હોય. તેને સમજાવવા કરતા હું ફેહમિદા સાથે ફરી આવીશ તે વધારે યોગ્ય રહેશે, તેવું હું માનવા લાગ્યો. ફેહમિદા અને રૂપા બેઉ ની ઈચ્છા હતી કે અમે બંને કપલ સાથે જઈએ. ખરેખર ઈચ્છા તો અમારા ચારેયની હતી પણ તેનો આધાર ધીમન પર વધારે હતો કારણ કે મારે અને  ફેહમિદાને તો વૈષ્ણોદેવી જવાનું નક્કી હતું અને ત્યાં જમ્મુમાં અમિતે અમારી વ્યવસ્થા પણ કરી રાખી હતી. 

ધીમન અને રૂપાનું હજુ નક્કી થઇ શક્યું ન હતું તેનું મુખ્ય કારણ ધીમનની BPO ની નોકરી હતી જેમાં શની -  રવિ સિવાય તેને ભાગ્યે જ રજાઓ મળી શકતી અને શની - રવિ પણ મોટા ભાગે ઓફીસમાં જતા રહેતા. તેની ઈચ્છા રજા લેવાની હોય તો પણ તેને વિશ્વાસ હતો કે ઓફિસમાંથી તેને રજાઓ નહિ મળે. અમે ચારેય આ વાત જાણતા હતા અને છતાં પણ હવે ધીમન શું કહે છે તેની રાહ જોયા વિના મનોમન તૈયાર હતા જમ્મુ જવા માટે. 

ધીમને અમારી અપેક્ષા પ્રમાણે તેની જીભને થોડા પૂર્વાનુંમાંનીત વળાંકો આપ્યા, "જા તો શકતે હૈ પર છુટ્ટી મિલના મુશ્કિલ હૈ " વગેરે.

"વો હમ સબ જાનતે હૈ " રૂપાએ તેની સ્ત્રી સહજ અદાઓનો અતિરેક શરૂ કર્યો અને આંખો મોટી કરી, ડોળાઓને ખેંચી શકાય તેટલા બહાર કાઢ્યા. મોઢું મચકોડવું તેની આદત નહિ જાણે જરૂરત હતી માટે તે પણ  તેની થોડા ગુસ્સા વાળી નારાઝગી વ્યક્ત કરતી ચેષ્ટાઓમાં શામેલ થયું. રૂપાના આ બધા નખરા ધીમ ન કેવી રીતે વખાણી લેતો એ હું આજેય સમજી શક્યો નથી.

"હમ કુછ નહિ જાનતે. આપ કેહ દેના કી હંમે કોલકતા જાના પડેગા, ઘર મેં કોઈ ફંક્શન હૈ. બસ હમ કુછ નહિ જાનતે, બસ. હંમે તો જાના હૈ, કયું મોના દીદી?" રૂપાએ ધીમનને પોતાનો આખરી નિર્ણય સંભળાવી ફેહમિદાની સહમતિ માંગી.  ફેહમિદાને  ઘરમાં સહુ મોના કહેતા. દિલ્હીમાં પણ જે લોકો અમને વ્યક્તિગત રીતે ઓળખતા તે મોના જ ક હેતા. ત્યાર પછી રૂપા અને ધીમન બંને  બંગાળી ભાષામાં દલીલો કરવા લાગ્યા. અમે  બંગાળી સમજતા ન હોવા છતાં તેમના શારીરિક હાવભાવ અને વાચાળ  અભિવ્યક્તિને કારણે  તેઓનાં આવાજને મૂંગો કરી દઈએ તો પણ અડધી વાત તો સમજાય જતી. 

તેઓ બંગાળનાં રહેવાશી હતા. દિલ્હીમાં ધીમન એક BPO માં નોકરી કરતો. અન્ય BPO ની માફક અહી પણ તેને અતિશય કામ કરવું પડતું. તે બપોરે ત્રણ વાગ્યે ઓફીસ જવા નીકળતો. સંત નગરથી કિંગ્સ વે કેમ્પ સુધી લગભગ સાત કિલોમીટર તે બસ કે રીક્ષામાં જતો અને ત્યાંથી ઓફીસની કેબ તેને પીક અપ કરતી. લગભગ પાંચ વાગ્યે તે કામ શરુ કરતો અને રાત્રે ચાર વાગ્યા સુધી કામ કર્યા બાદ સવારે પાંચ વાગ્યાની આસપાસ કેબ તેને સંત નગર છોડવા આવતી. તેની આવી નોકરીને કારણે તે બંને એ દુનિયાના સમયથી અલગ પોતાના રાત દિવસ સેટ કરી લીધા હતા. તેઓ બંને સવારે પાંચ વાગ્યે ધીમન આવે ત્યારે ચા - નાસ્તો કરતા અને દુનિયા દિવસ ઊગતાની સાથે પોતપોતાની મજુરીમાં પરોવાય ત્યારે તે  બંને શાંતિની ઊંઘમાં સરી પડતા. લગભગ બપોરના એક વાગ્યે આ કપલ તેમની બાલ્કનીમાં બ્રશ કરતુ જોવા મળતું. અમારી  બાલ્કની તેની સામે જ હતી. અમે લોકો ક્યારેક  પોતપોતાની બાલ્કનીમાં ઉભા રહી વાતો કરતા. બપોરે બે વાગ્યા સુધીમાં લંચ પતાવી ધીમન ઓફીસ જવાની તૈયારી કરતો અને ત્રણ વાગ્યા સુધીમાં રોજ પોતાનું ટીફીન ઉઠાવી, રૂપાને "બાય બાય" કરતો, ગલીમાંથી ત્રણ વાર પાછા વળી રૂપાને જોતો જોતો  પોતાંની કમાવાની જવાબદારી પૂરી કરવા નીકળી પડતો. 

ધીમનના જતા રૂપા એકલી થઇ જતી અને સાંજ પડતા થોડી વાર અડોસ પડોસની સ્ત્રીઓ સાથે પોતાના  બંગાળી  મિશ્રિત હિન્દી લહેકામાં વાતો કરતી અને ફરીથી ઘરમાં ટીવીની ચેનલો ફેરવવા માંડતી. રાત્રે બે વાગ્યે ઉઠીએ તો પણ અર્ધપારદર્શક કાંચમાથી ટીવીનો વધ-ઘટ થતો પ્રકાશ જોઈ શકાતો. આમ તે સવારના પાંચ વગાડી દેતી. એક બે કલાક રાત્રે ઊંઘતી હશે પરંતુ તેની ખરી રાત તો સુરજ ઉગ્યા પછી ધીમન ઘરે આવે ત્યારે જ થતી. 

તેમના લગ્ન અમારાથી છ મહિના પહેલા થયેલા અને બે વર્ષના તેમના લગ્ન જીવનમાં તેઓ એક વખત કોલકતા દુર્ગા પૂજા વખતે એક અઠવાડિયાની રજા લઇ ગયેલા તે તેમની મોટી ઉપલબ્ધી. મહિનામાં એકાદ   રવિવારે દિલ્હીમાં ક્યાંક જઈ આવતા અને એકવાર જયારે શનિવાર ફ્રી હતો ત્યારે ધીમને આગ્રા મથુરાની એક બસ ટુર કરેલી. આ એક બે પ્રસંગોને રૂપા ખૂબ ખુશીથી વર્ણવતી રહેતી અને ત્યાં લીધેલા ફોટોને કોમ્પ્યુટરમાં સ્લાઈડ શો લગાવી જોતી રહેતી. અમે તેના ઘરે જઈએ ત્યારે અમને પણ તેમાના કોઈ ફોટો બતાવતી. લગભગ અડધો ડઝન વાર જોયા છતાં પણ  ફેહમિદા દરેક વખતે તેને ખૂબ  સહજ  રીતે વખાણી લેતી અને તેનો સદા પ્રફુલ્લિત ચહેરો મલકાવીને તેમની ટ્રીપ અંગે વાતો પણ કરતી. મારાથી એ ન થઇ શકતું માટે હું ધીમન સાથે કોઈ બીજી વાતોમાં લાગી જતો.

આ સિવાય જયારે તેની રજાઓ બચતી ત્યારે ધીમન મોટાભાગે પોતાનો સમય ઊંઘવામાં, ટીવી જોવામાં અથવા વિડીયો ગેમ રમવામાં વિતાવતો. 

અત્યારે જયારે જમ્મુ જવાનો કાર્યક્રમ સેટ થઇ રહ્યો હતો ત્યારે રૂપા મન બનાવી બેઠી હતી કે કેમેય કરીને આ તક  નિષ્ફળ ન  જાય. બંગાળીમાં તેઓએ કરેલી વાતચિતમાં પણ રૂપા હાવી બની હતી. તેમની બંગાળી દલીલોનો અંત લાવવા અને વાતને વધારે નિર્ણાયક સ્તરે પહોંચાડ વા મેં પ્રસ્તાવ મુક્યો , "ઐસા કરતે હે હમ લોગ ટીકીટ બૂક કરવા લેતે હૈ, છુટ્ટી લેના ધીમન કા કામ હૈ, વો ખુદ દેખ લેંગે કૈસે મેનેજ કરના હૈ. ક્યોં?" 

ભારતવર્ષની ગરીબીને દૂર કરવાનો સચોટ ઉપાય મળ્યો હોય અને તેને બિલકુલ છોડવા જેવો ના હોય તેમ રૂપા અને ફેહમિદાએ આ વિચારને તાળીઓ  દઈ સમર્થન આપ્યું, "હા હા, ઠીક હૈ, ઠીક હૈ, ઐસા હી કરતે હૈ, વો ઠીક રહેગા.... " વગેરે વગેરે સહમતિદર્શક  ઉદગારો બંનેએ રૂમમાં ફેલાવી દીધા. મને ખબર નહિ કોણ શું બોલ્યું પણ તેમણે બંન્નેએ   એક બીજાએ બોલેલા વાક્યોને પુનરાવર્તિત કરી, તાળીઓની આપ લે કરી અને અંતિમ નિર્ણય વ્યક્ત કરી દીધો. મારી વાતને સંપૂર્ણ સમર્થન હતું . ધીમનને કોણ પૂછે છે હવે? રૂપાએ ધીમનના અધિકારો પોતાના હાથમાં લઇ લીધા હતા. ધીમને કદાચ એક બે વાક્યો બોલ્યા હશે જેમ કે , "નહિ અભી બુકિંગ નહિ કરવાયેંગે, પહેલે છુટ્ટી લેંગે ફિર ....." પરંતુ અમારા ત્રણેયમાંથી કોઈએ તેના તરફ ધ્યાન આપ્યું નહોતું. આમેય આપણને  ન  ગમતી વાતોને આપણે નજર અંદાજ કરવાનું સારી રીતે જાણતા હોઈએ છીએ. 

"ઓ. કે. , કૌન સી ટ્રેન સે જાયેંગે? લાસ્ટ ટાઈમ હમ લોગ રાજધાની સે ગયે થે, પર અભી ઉસમેં ટીકીટ નહિ મિલેગી. વેઇટિન્ગ હોગા." મેં સૌનું ધ્યાન ટીકીટ બુકિંગ તરફ દોર્યું. 


"વેઇટિન્ગ હોગા તો ભી લે લેંગે, લાસ્ટ ટાઈમ ભી તો વેઇટિન્ગ મેં લિયા થા. મંજુ કે પાપા કો PNR નંબર દે દેના વો ક્વોટા મેં કરવા દેંગે." ફેહમિદાનું સુચન અને પ્રાથમિકતા સ્પષ્ટ હતા. 

મેં લેપટોપ ઓન કરી ઈન્ટરનેટ માટે ડેટા કાર્ડ લગાવ્યું અને રેલ્વેની વેબ સાઈટ ખોલી ચાર ટીકીટ બૂક કરી ત્યાં સુધીમાં રૂપા અને  ફેહમિદાએ તો જાણે જમ્મુ કાશ્મીરની ટુર પૂરી કરી લીધી હતી. તેમણે બધી યોજના બનાવી કાઢી. ઓફીસની સમસ્યા કેવી રીતે હલ કરવી તેના વિચારો માત્ર અને માત્ર ધીમનને પરેશાન કરી રહ્યા હતા. ધીમનની રજા અંગેની સમસ્યાને ભૂલી જઈ રૂપાએ તેને શોપિંગની યાદી તૈયાર કરાવવા માંડી. 


ધીમન  રૂપાનો  મલકાતો ચહેરો થોડી વાર જોતો  ર હ્યો . રૂપાની નજર પડી ત્યારે તેણે  એક  સ્મિત કર્યું અને  પૂંછ્યું "પાંચ દિન કી છુટ્ટી ઠીક રહેગી?" 


માંરો   હાથ  લેપટોપનાં કી બોર્ડ પર થંભી ગયો.   ફેહમિદાનાં  મો અને આંખો માંયાવી  આશ્ચર્ય જોયું  હોય  તેમ ખુલ્લા રહી ગયા. રૂપા અને ધીમનની  નજરો  જાણે એક બીજા સાથે વીંટળાઈ ગઈ. વાતાવરણમાં અચાનક જ કોઈ  રોમાંચક દ્રવ્ય ભળી ગયું હોય તેવો અહેસાસ થયો. 


થોભતી જતી પળોને ફરીથી  ગતિમય કરવા મેં "ટીકીટ્સ અવેલેબલ હૈ " શબ્દોને સ્નેહકની માફક  ઉપયોગમાં લીધા. સૌનું ધ્યાન દોરાયુ . મેં તેમને કહયું કે એક ટ્રેઈન માં ત્રણ ટીકીટ મળી શકે તેમ છે. એક વેઈટીંગ માં છે. આપણે લઇ  શકીએ. પાર્શિઅલ  વેઈટીંગ  ચાલશે. શક્ય છે કન્ફર્મ થઇ જાય. "બોલો, કરવા લે?"  સૌની સંમતિથી  મેં ટીકીટ બૂક કરી. 


બીજા દિવસે ધીમને પોતાના બોસ સાથે ઘણી માથા ઝીંક કરી ત્યારે માંડ માંડ તેને પાંચ  રજાઓ  મળી તે પણ એવી શરતે કે પરત આવ્યા પછી ધીમને સતત ચાર શનિવાર કામ કરવાનું અને જો જરૂર પડે તો  રવિવારે પણ  જવાનું . ધીમને શરત  મંજુર રાખી અને રૂપાને ફોન કરી ખુશ ખબર સંભળાવ્યા. રૂપાંએ તરત જ તેમાં પોતાની ખુશી ઉમેંરી, બાલ્કનીમાંથી જ બૂમ પાડી ફેહમિદાને અને  ફેહમિદાએ તેમાં પોતાનો ઉત્સાહ ઉમેરીને એ સમાચાર  મને આપ્યા. મારા સુધી પહોંચતા પહોંચતા તેનું  મહત્વ અનેક ગણું વધી ગયું હતું. 


આયોજન મુજબ  અમેં વૈષ્ણોદેવી જઈ આવ્યા. માતાના આશીર્વાદ મેળવ્યા. અમરનાથ યાત્રાના મુદે લાગેલા કર્ફ્યું ને કારણે અમારે કાશ્મીરનો પ્લાન રદ કરવો પડ્યો પરંતુ તે દિવસોમાં અમે હિમાચલના કેટલાક રમણીય સ્થળોની મસ્તી મારી. ધરમશાળા, વૈજનાથ મહાદેવ અને બિલીંગનો આનંદ અનેરો હતો. સુંદર સ્થળોના અનેક ફોટાઓ કેમેરામાં કેદ કરતા કરતા અમે પ્રવાસ પૂરો કર્યો. જમ્મુમાં રહેવાની સગવડ અમિતે કરી રાખેલી. અમે એક ટેક્ષી ભાડે કરી અને છ દિવસ માત્ર આનંદમાં વિતાવ્યા. 

જયારે અમે જમ્મુ આવવા રેલ્વે સ્ટેશન પર પહોંચેલા ત્યારે રૂપાના ચહેરા પર સૌથી વધારે આનંદ હતો. પરત આવતી વખતે મેં ધીમનનો ચહેરો જોયો તો મને સમજાયું નહિ કે તે આનંદ અનુભવતો હતો કે સંતોષ? લગ્ન જીવનમાં પત્નીની અપેક્ષાઓ પૂરી કરવી અને સ્પર્ધાત્મક દુનિયામાં નોકરી સંભળાવી બંને કપરા કામ છે. તેમને સફળતાથી પૂરા કર્યાનો સંતોષ ધીમન અનુભવતો હોવો જોઈએ એવું મને લાગ્યું. 


વ્યસ્ત જીવનમાંથી છટકીને દિલ્હી છોડી ક્યાંક દૂર જવાનું, ઘડિયાળના કાંટા અને ઓફીસના કાર્યક્રમ પ્રમાણે ચાલતા જીવનમાંથી બહાર નીકળી પોતાની પત્ની અને મિત્રો  સાથે એક અઠવાડિયાની રજાઓ માણવાનું મહત્વ મને યથાર્થ સમજાયું. 

Reading And Revision Techniques

Reading, reading and remembering nothing at the time of exam. Is this the fear you are facing now?

If yes, the following worries may be frequent hassle in your concentration.

1. I am reading manythings, but I doubt if I am able to remember them.

2. I have read earlier, but I am not able to recall answer/fact.

3. Yes, it is at the tip of my tongue, but I cannot recall it properly.

4. Should I keep reading new things?

5. Should I read and revise with a proper schedule?

If you have been victim of this unending questions, don't worry - it happens with all.

What is the solution?

How to read so as to retain maximum?

What should be method of revision?

Friends, solution lies in effective technique of reading.

1. Concentration : It is sine qua none. Without concentration, you will grasp nothing. It will be a wasted effort and wastage of time. Endeavour to read with full understanding and focus. If you cannot grasp meaning of a sentence or implication of a paragraph, re-read it. One should never end reading without sufficient clarity of the topic.

2. Pick up the crux : What is important? When you read a paragraph, there is one topic sentence and other sentences are elaboration of the matter. The sentence may come at first or middle or last in the paragraph. Pick up the crux of paragraph and write down in margin in one or two words, e.g., Food Quality - if the paragraph goes on narrating quality of food. This will make easy for you to revise quickly. Sometimes book itself gives title to paragraphs. 

  

3. Make notes or Underline : You can also highlight important data or facts if necessary. Underlining key words should be a habit. You can make notes if necessary (Refer to Post : Prepare for Civil Services) otherwise underline or highlight text in the book. You can also write relevant figures from newspaper or other source which you are not going to preserve long, in the margin of the book. This will make the information very handy.

4. Revision : The most important part of preparation is habit of revision. However, when you read the matter for the first time, concentrate as if you are never going to revise it. Concentrate as if it is the last time you have access to the material. Once you finish the reading, close your eyes and try to remember it again. If you cannot recall some important part of matter, re-read it immediately. 

I feel best technique for revision is : 1 + 1 + 1 + 1.

1 day, 1 week, 1 month and 1 year ! Fixed for lifetime. 

Whatever you read and remember today, must be revised after 24 hours, i.e. 1 day. Then second revision should be after 1 week, i.e. 7 days. Then after 30 days and the 1 year, if possible. 

Some people make mistake of reserving Sunday for revision. I feel that matter read on Saturday will not require that much effort as the matter read before 5 days. So everyday sometime should be given for revision. Topics read on Monday should be revised on next Monday; topics read on 2nd of a month should be revised on 2nd of next month and 2nd of the next year in same month, apart from fixation of matter on the very next day, of course.

There may be a spirit of inquiry and a doubt, as all rational minds would have, that how to remember what to revise at what time? Have I gone mad, as this itself will require a perfect revision. But I have not gone mad (more than what I already was!!!).

You should keep a diary. When you start reading, point out, date, time and topic. Once you finish reading, also write down the topic in To Do List of your diary in the same day of Next Week, same date of next month, and date box of next year. 

In your diary, on the right side of daily pages, give a heading : To Do : Revision. Daily when you will open page of concerned Date, you will find the Revision Schedule on your Right Top Corner. Give one hour or a little more time to go through highlighted and underlined portions, you will be able to recall it. 

How much time will it require to Revise ? I guess, if first reading has taken 5 hours, its first revision on the next day will take 50 min to 1 hour. Second Revision in next week would take half hour and after one month too, it would not take more than half an hour. Only Pre-Condition is that you must have read and understand the topic in the first reading. If it was not done properly in the first reading, it will be tough to revise in given time, because it will be same as a new reading.

Due to shortage of time, I am not going in matters like : 'Advantages of Revision Technique' etc., because it is you who have to implement and decide, I am not here to sell my product, but just to share my experience. 

With full sanity, I agree that what suited me may be found quite useless by a few and also may change future of many. 

Well wishes to you all.

- Rohit Vadhwan, IFS

FREE TESTS FOR COMPETITIVE EXAMS

Follow the link to get a free test daily and practice....

http://www.favouriteeducation.com/index.php

Preparing Current Affairs

Dear Aspirants,

The latest request I came across, in general, is: How to prepare Current Affairs?

Specific questions go like:

=Which newspaper to read?

=How to read the newspaper?

=Which magazine?

=What news are important?

etc. etc.

I guess you can read any newspaper of your choice but for Civil Services and other competitive examinations 'The Hindu' has proved most useful. I also prefer suggesting 'Indian Express'. You can go through both of them or any one of them, depending on your interest.

If you use internet regularly, I will advise to visit PIB's website daily.

Be careful because newspaper contains useful and not so useful (from Civil Services perspective) news and matters. You have to be selective and choosy. Some topics are for deep reading, some for an eagle's view, some can be finished with title only while some can safely be avoided.

Newspaper gives you a larger perspective with relevant and background information of the topic, therefore it can excite or provoke another reading also. Do reference reading when you feel having necessity and time.

Making notes from newspaper is essential? I feel NO. But you can point out brief details if you are habitual or making notes.

Magazines for Civil Services: I would suggest to concentrate on newspaper only because once you are already giving one or one and a half hour daily for current affairs, there should be no need to go through any magazine. If you wish go through some Newsmagazines like Outlook, Frontline or India Today, selecting some articles. I do not suggest any magazine published for Civil Services because they mostly carry news from the same sources as I have already suggested. But I am not strongly denying their utility as a compiled source of current affairs for Civil Services and other competitive exams.

What news are important?

Obviously you are not supposed to read whole newspaper of 20 pages. Start with front page, go through all headlines only. Turn pages and read only headlines of all news items. Once you complete reading titles or headlines, start reading details with specific question in your mind. Try to analyse, you will understand that the news which have been covered in more detail would make their space on Editorial page also. It means they are more important. The same news will be followed with updates in next two three days newspapers also. Don't just read news, follow them. Following the happening around you, in world, country and states will develop your interest and understanding. You will be able to make your opinion and will find yourself well informed.

Study of newspaper will help not only in Prelim but in Main - GS, Essay, Optionals - and interview also.

For Optional Subject

Friends,

I have to admit that I may not be able to guide you regarding preparation of all optional subjects, naturally.

I faced the question as to what my optionals were?

My optionals were Law and Literature of Gujarati Language.

My medium for Main and Interview was English.

I should, to begin with, point out books for Law Optional for the benefit of those who dares to opt Law.

+Constitutional Law : Bare Act, Guide for LL.B. Exam, M.P. Jain or any other book as Reference only;

+IPC : Ratanlal & Dhirajlal, Bare Act and Guide for LL.B. Exam;

+Law of Torts : Dr. R. K. Bangia;

+Mercantile Law : Avtar Singh, Bare Acts and Guide for LL.B. Exam;

+International Law : S.K. Kapoor or M.P. Tandon;

+Contemporary Legal Development : Bare Acts, Guide for LL.B. Exam, Internet Material;

+Minor Acts : Bare Acts, Guide for LL.B. Exam;

One must practice regularly to write answers because in Law it is not lack of knowledge but lack of practice which is responsible for poor score. Apart from ample writing practice a candidate should also be aware of direct, to the point, relevant and complete answer writing.

This should be considered as a general guideline, which is subject to modification from individual perspective. Should there be any specific query, comment can be a helpful tool to ask briefly.

Well Wishes.

Civil Service Preparation

This post is in response to many requests by Civil Service Aspirants who needed to know various things about preparation and strategy. I encountered frequently more or less same questions from students when I was teaching at my institute  FEM IAS ACADEMY or when they mail me through address of PREETI PUBLICATION or NEW VISHAL PUBLICATION for whom I have written some books on Civil Services. Or most recently I started getting chat messages in Facebook and I receive a lot of requests daily, but I apologize because my FB A/C limit of 5000 friends is already subscribed to. However, I never want anyone to remain in doubt for lack of sufficient guidance. 

I do believe that after reading this post many of the queries of students will be solved and at least they will be able to start work systematically. Should there be any doubt, I invite them through comments. 

When to start preparation for Civil Services?

 I firmly believe that one should start preparing for this exam as soon as possible. However, I was very late in starting preparation as I had no idea about the exam at all. I heard about UPSC or PCS only after I had completed my graduation. But this may not be a case with everyone and so one should take advantage of their awareness.

How much time should one devote for reading?

Maximum. Yes, one should devote maximum effective time for reading because it would be a risky thing to compromise even a single mark. There may be risk of failure or at least of poor rank where one cannot get a service of own choice. As the competition is increasing day by day it is strongly advised to optimally use one’s potential.

Is coaching necessary?

It is more personal than general answer but utility of guidance cannot be denied. If you have a chance it should be utilized to get a good coaching. However, I never mean that coaching is essential and without it one cannot clear exam but it certainly reduces efforts on wrong directions. Coaching and good material helps in systematizing efforts however it does not imply that one cannot succeed without a professional coaching, I had not taken any professional coaching at any stage.

Which optional subjects are scoring?

There is no such rule. Candidates have scores handsomely in subjects which frighten others while at the same time marks touch abysmally low in quite popular optional subjects. I may sound theoretical here but it is 24 carat gold. One can score better in a subject if it fulfills the following criteria:

1. Availability of Material

2. Availability of Guidance

3. Interest of the candidate

4. Length of Syllabus

5. Availability of Time

6. Educational background

7. Inter relationship with General Studies

8. Inter relationship with second optional subject

Think over these points and then decide what should be your optional subject. It will be an objective decision. Do not select an optional subject just because someone says it is scoring or it is easy.

Is there any trend in optional subjects’ scoring?

I have seen that if one subject gives more selection, the same subject results into maximum failure in the same year ! Surprised? But it is true. For example, if Public Administration is the subject which gives 300 selections in a year out of total 700 seats, you can find out that ratio of failure in Public Administration would be (in all probability) higher too. Similar is the observation with regard to marks in a subject. Therefore, I propose that there is nothing like trend in favour of or against any optional subject.

Should one make notes for General Studies?

Note making is helpful but it is really very time taking function. If one is taking coaching, there is no doubt that taking notes of lecture is useful and essential. Out of coaching one should be careful of time to be spent in making notes. One can be selective and divide reading in either underlining material or note making material. If the material is concise and available in one book, it can be just underlined and in case of it being scattered in different books, note making can assimilate all information at one place and reduce time of going through different sources.

Should one make notes for Optional Subjects?

Yes, the same criterion applies for Optional Subjects also. In fact, notes are more helpful for optional than GS.

Should one make notes for Current Affairs?

Yes, one can make note of important facts, in brief, without details. Newspapers cannot be collected for the whole year and so taking notes would help in revising.

Should one make notes for Main Exam?

Yes. One can make notes of points – not details because revising points and facts can help in elaborating them at the time of exam. One does not need to write elaborated notes because once details are revised it is easy to express them in sentences. Brief notes can save time but unnecessary details are time robbers of which one should guard against.

Should one make notes for Interview?

No. No need of making any note for interview.

Is there any difference in Preliminary, Main and Interview?

Difference lies in method of acquiring and expressing knowledge. For Preliminary one needs skill of reading, Main requires good command over writing and Interview is test of Oral expression including body language.

What should be difference in approach for different stages of exam?

As said above, Civil Service three stage exam tests Reading, Writing and Speaking skill of a candidate.

For Preliminary exam one should grasp the comprehensive idea of the subject and should be able to identify correct fact when asked in paper. The understanding of the subject should enable the candidate to analyze given facts and arrive at conclusion because nowadays papers are more analytical than based on mere factual knowledge.

In Main exam candidate should be able to express his thoughts in brief, crisp and logical language with proper terminology and sentence structures. Language may be simple but should be expressive. It must answer all the parts of the question. Answer writing is an art which can be acquired through practice and perseverance.

Interview is the last stage which can be cleared through expressing your all skills, information and understanding. Your reading of General Studies and Optional Subjects inter mingle with each other. All the things learnt during schooling and from society also build up personality of candidate. Try to improve speaking and body language.

Reading List:

General Studies

Ancient India: History     –         NCERT of Std. 11

Medieval India: History   –         NCERT of Std. 11

Modern India: History     –         Bipin Chandra – “Freedom Struggle of India”

Geography of India and World  -   NCERT of Std. 8 to 12

Indian Economy:                      NCERT of Std. 11

                                                Indian Economy – Uma Kapila

Indian Polity:                           M. Laxmikant (Tata McGraw Hill);  “Basics of Indian Polity Q-A for Main” – Rohit Vadhwana

General Science:                       NCERT of Std. 8 to 10

Science and Technology:           “Science and Technology  Q-A for Main” –Rohit Vadhwana

Mental Ability:                         R.S. Aggrawal  (S. Chand)

Choice

I have a choice, a preference and a taste. You too have some way of selection and same is the case with everyone. At times we exercise our cognitive faculties to pick up a thing from the available lot. And then what we get is called our 'choice'.
Why and How can anyone question application of mind in such personal discretionary matters? But I have witnessed very talented, over ambitious and critical comments when a person has chosen something from the available options.
Questions are like 'why this?' 'why not that?'.
Comments are like 'Your selection criteria is defective'. 'It is not a wise choice'. 'That or those would have been better'.
I realized that such behavior is obviously not desirable, rather sometimes irritating and would surely make the person uncomfortable. I am afraid even I might have been such an "over wise" philosopher to advise others on their wisdom of selection, but have certainly realized that at least I won't behave in this manner anytime, at least knowingly.

Existence : Digital Art